ಚೈತ್ರದ ಉರಿಯಲ್ಲಿ ಪಂಪನ ವೃತ್ತಗಳು

ಈಗೊಂದು ವಾರದಿಂದ ಗಮನಿಸುತ್ತಿದ್ದೇನೆ. ನಿಸರ್ಗದಲ್ಲಿ ಏನೆಲ್ಲಾ ಬದಲಾವಣೆಗಳಾಗುತ್ತಿವೆ! ಇನ್ನೇನು ಯುಗಾದಿ ಬರಲಿದೆ. ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲೊಂದು ಇಲ್ಲೊಂದು ಇರುವ ಮರಗಿಡಗಳು ನಿತ್ಯವೂ ಒಂದೊಂದು ಬಣ್ಣ ಬಳಿದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿವೆ. ಊರಿಗೆ ಹೋಗುವ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಣುವ ಹಸಿರು, ಬೇಸಿಗೆಯ ಪ್ರಯಾಣದ ದಣಿವನ್ನು ಮರೆಸುತ್ತದೆ. ನಮ್ಮ ತೋಟದಲ್ಲೂ ಹಸಿರು ಉಕ್ಕುತ್ತಿದೆ. ಅದರಲ್ಲೂ ಮಾವಿನ ಮರಗಳಂತೂ ಹಸಿರನ್ನೂ ಮರೆಸುವಂತೆ ಹೂಮುಡಿದು ತೊನೆದಾಡುತ್ತಿವೆ. ಇಷ್ಟೆಲ್ಲಾ ಹೇಳಿದ ಮೇಲೆ ಇದು ವಸಂತಕಾಲದ ಆಗಮನ, ಚೈತ್ರದ ಸೊಬಗು ಎಂದು ಹೇಳಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ ಅಲ್ಲವೆ? ಆದರೆ, ಹೂ ಬಿಟ್ಟು ಕೂತ ಮಾವಿನ ಮರಗಳನ್ನು ನೋಡುವಾಗ ನನಗೆ ನೆನಪಾಗಿದ್ದು ಪಂಪಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬಂದಿರುವ ವಸಂತನ ವರ್ಣನೆ. ಅದು ನೆನಪಾಗಲು ಕಾರಣ ಹೀಗಿದೆ. ಶ್ರೀರಾಮಾಯಣದರ್ಶನಂ ಕಾವ್ಯದ ಅಧ್ಯಯನ ಮುಗಿದ ಮೇಲೆ ನಮ್ಮ ತಂಡ ಪಂಪಭಾರತದ ಅಧ್ಯಯನದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ಈಗ ಕಳೆದೆರಡು ವಾರಗಳ ಹಿಂದೆ, ಪಂಪಭಾರತದ ಎರಡನೇ ಆಶ್ವಾಸದಲ್ಲಿರುವ ಪಾಂಡು-ಮಾದ್ರಿಯರ ಪರಿಣಯಕ್ಕೆ ಪೂರ್ವಭಾವಿಯಾಗಿ ಪಂಪ ವಸಂತ ವರ್ಣನೆಯನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದಾನೆ. ಅದು ಇನ್ನೂ ನನ್ನ ತಲೆಯಲ್ಲಿ ಕೊರೆಯುತ್ತಲಿರುವುದರಿಂದಲೋ ಏನೋ ಕಣ್ಣಿಗೆ ಕಾಣುವ ಪ್ರಕೃತಿಯೆಲ್ಲವೂ ಹೊಸದಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತಿದೆ. ನನ್ನೊಳಗೆ ಹೊಸ ಕವನವೊಂದು ಹುಟ್ಟಬಹುದಾದ ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲೂ, ಪಂಪನ ವಸಂತವರ್ಣನೆಯೇ ಕಣ್ಣಮುಂದೆ ಸುಳಿಯುತ್ತಿದೆ; ಕಿವಿಯಲ್ಲಿ ಭೋರ್ಗರೆಯುತ್ತುದೆ. ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಪಂಪನ ವಸಂತವೈಭವವನ್ನೇ ನಿಮ್ಮೊಂದಿಗೆ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುವ ಬಯಕೆ ನನ್ನದಾಗಿದೆ. ಪಂಪನು ನಾಲ್ಕು ವೃತ್ತಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಹಲವಾರು ಸಾಲು ಗದ್ಯದಲ್ಲಿ ವಸಂತ ವರ್ಣನೆಯನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದಾನೆ. ಅದನ್ನು ಸರಳವಾಗಿ ಬಿಡಿಸಿ, ಅನ್ವಯಿಸಿ ಇಲ್ಲಿ ಸಂಸ್ಕರಿಸಿದ್ದೇನೆ. (ಗದ್ಯಾನುವಾದವನ್ನು ಹೊಸದಾಗಿ ಸೇರಿಸಿರುತ್ತೇನೆ)

1
ಅಲರ್ದ ಅದಿರ್ಮುತ್ತೆ
ಪೂತ ಪೊಸಮಲ್ಲಿಗೆ
ಕಂಪನ್ ಅವುಂಕುತಿರ್ಪ ತೆಂಬೆಲರುಂ
ಇದಂ ಗೆಲಲ್ ಬಗೆವ ತುಂಬಿ
ಗಳಧ್ವನಿಯಿಂ ಕುಕಿಲ್ವ ಕೋಗಿಲೆ
ನನೆದೋಱೆ ನುಣ್ಪೆಸೆವ ಮಾಮರನ್
ಒರ್ ಮೊದಲಲ್ಲದೆ ಉಣ್ಮುವ ಉಯ್ಯಲ ಪೊಸಗಾವರಂ
ಪುಗಿಲೊಳ್ ಬಸಂತಮಾಸದೊಳ್ ಏನ್ ಎಸೆದತ್ತೊ
[ಅರಳಿದ ‘ಅದಿರ್ಮುತ್ತೆ’*ಯ ಹೂವು
ಹೊಸಮಲ್ಲಿಗೆಯ ಹೂವು
ಕಂಪನ್ನು ಪಸರಿಸುತ್ತಿರುವ ತಂಬೆಲರು
ಕಂಪನೀಂಟಲು ಮೊರೆಯುತ್ತಿರುವ ದುಂಬಿ
ಇಂಪಾಗಿ ಕೇಳುವ ಕೋಗಿಲೆಗಳ ಕುಕಿಲಿಂಚರ
ಮೋಹಕ ಹೂಗೊಂಚಲತೋರಿ ಸಂಭ್ರಮಿಸುವ ಮಾಮರ
ಒಮ್ಮೆ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ಹೊಮ್ಮುತ್ತಲೇ ಇರುವ ಉಯ್ಯಾಲೆಯಿಂಚರ
ವಸಂತಮಾಸದ ಆಗಮನ ಏನು ಶೂಭಿಸುತ್ತಿದೆಯೋ!]
(*ಅದಿರ್ಮುತ್ತೆ ಎಂಬ ಹೂ ವಸಂತಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಅರಳುತ್ತದೆ;
ಇದಕ್ಕೆ ವಸಂತದೂತಿ ಎಂದು ಮತ್ತೊಂದು ಹೆಸರು.
ಏಕೆಂದರೆ ಇದು ವಸಂತಾಗಮನವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.)

2
(ಆಗಳ್ ಆ) ಬಸಂತರಾಜನ ಬರವಿಂಗೆ ಗುಡಿಗಟ್ಟಿದಂತೆ
ಬಳ್ವಳ ಬಳೆದಮಿಳಿರ್ವ ಅಶೋಕೆಯ ತಳಿರ್ಗಳುಂ
ಆತನ ಬರುವಿಂಗೆ ತೋರಣ ಕಟ್ಟಿದಂತೆ
ಬಂದ ಮಾಮರಂಗಳನ್ ಅಡರ್ದು ತೊಡರ್ದು ಎಳಗೊಂಬುಗಳ್ವಿಡಿದು
ಮರದಿಂ ಮರಕ್ಕೆ ದಾಂಗುಡಿಯಿಡುವ ಮಾಧವೀಲತೆಗಳುಂ
ಆತನ ಬರವಿಂಗೆ ನೆಱೆಯೆ ಸೊಗಯಿಸೆ ಕೆಯ್ಗೆಯ್ವ ನಲ್ಲಳಂತೆ
ನನೆಯಬಿರಿಮುಗುಳ್ಗಳ ತುಱುಗಲೊಳ್ ಎರಗಿದ ಕಲ್ಪಲತೆಗಳುಂ
ಆತನ ಬರವಿಂಗೆ ಬದ್ದವಣಂ ಬಾಜಿಪಂತೆ
ಭೋರ್ಗರೆದು ಮೊರೆವ ತುಂಬಿಗಳುಂ
ಆತನ ಬರವಿಂಗೆ ರಂಗವಲ್ಲಿಯಿಕ್ಕಿದಂತೆ
ಪುಳಿನಸ್ಥಳಂಗಳೊಳುದಿರ್ದ ಕೞವೂಗಳುಂ
ಆತನ ಬರವಿಂಗೆ ವನವನಿತೆ ಮೆಚ್ಚಿ ನೆಱೆಯೆ ಕೆಯ್ಗೆಯ್ದಂತೆ
ನಿಱನಿಱಗೊಂಡು ಸೊಯಿಸುವ ನಿಱಗನ ನಿಱದಳಿರ ಗೊಂಚಲ್ಗಳುಂ
ಆತನ ಮೇಲ್ವಾಯೆ ರಾಗಿಸಿ ರೋಮಾಂಕುರಂ ಒಗೆದಂತೆ
ಒಗೆದ ಕಳಿಕಾಂಕುರಂಗಳುಂ
ಆತನ ಅಂಗಸಂಗದೊಳ್ ಕಾಮರಸಂ ಉಗುವಂತೆ
ಉಗುವ ಸೊನೆಯ ಸೋನೆಗಳುಮನ್ -
ಒಳಕೊಂಡು ತದಾಶ್ರಮದ ನಂದನವನಂಗಳ್
ಜನಂಗಳನ್ ಅನಂಗಂಗೆ ತೊಫ್ತುವೆಸಂಗೆಯ್ಸಿದವು

[ಆಗ
ವಸಂತರಾಜನಾಗಮನಕ್ಕಾಗಿ ಬಾವುಟ ಕಟ್ಟಿದಂತೆ
ಸೋಂಪಾಗಿ ಬೆಳೆದ ಅಶೋಕೆಯ ಚಿಗುರು
ವಸಂತರಾಜನಾಗಮನಕ್ಕಾಗಿ ತೋರಣವ ಕಟ್ಟಿದಂತೆ
ತುಂಬಿದ ಮಾಮರಗಳನಾವರಿಸಿ, ಏರಿ ಎಳೆಕೊಂಬೆಗಳನಿಡಿದು
ಮರದಿಂದ ಮರಕ್ಕೆ ಸಾಗುತ್ತಿರುವ ಮಾಧವೀಲತೆಗಳು
ವಸಂತರಾಜನಾಗಮನಕ್ಕಾಗಿ ಪೂರ್ಣಾಲಂಕಾರದಿಂದ
ಸೊಗಯಿಸುತ್ತಿರುವ ನಲ್ಲಳಂತೆ ಸೋಂಪಾದ ಮೊಗ್ಗುಗಳ ಗೊಂಚಲುಗಳೊಂದಿಗೆ ಸೊಯಿಸುತ್ತಿರುವ ಕಲ್ಪಲತೆಗಳು
ವಸಂತರಾಜನಾಗಮನಕ್ಕಾಗಿ ಮಂಗಳವಾದ್ಯಗಂತೆ
ಭೋರ್ಗರೆಯುತ್ತಿರುವ ದುಂಬಿಗಳು
ವಸಂತರಾಜನಾಗಮನಕ್ಕಾಗಿ ರಂಗವಲ್ಲಿಯಿಕ್ಕಿದಂತೆ ಮರಳಿನ ಮೇಲೆ
ಉದುರಿರುವ ಮಾಗಿದ ಹೂವುಗಳು
ವಸಂತರಾಜನಾಗಮನಕ್ಕಾಗಿ ಕಾಡಿನ ಹೆಣ್ಣು ಸಂತೋಷದಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಿಕೊಂಡಂತೆ
ನಿರಿನಿರಿಯಾಗಿ ಶೋಭಿಸುತ್ತಿರುವ ಸಿಹಿಮಾವಿನಮರದ ನವಿರಾದ ಎಳೆಚಿಗುರಿನ ಗೊಂಚಲುಗಳು
ವಸಂತರಾಜನ ಮೇಲೆ ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ಹಾಯಲು ರೋಮಾಂಚನಗೊಂಡಂತೆ
ಮಾವಿನ ಮರದ ಮೇಲೆ ಬೆಳೆದಿರುವ ನವಿರಾದ ಚಿಗುರುಗಳು ಎಳೆಕೊಂಬೆಗಳು
ವಸಂತನ ಅಂಗಸಂಗದೊಳಗೆ ಕಾಮರಸವು ಉಕ್ಕುವಂತೆ ಉಕ್ಕುತ್ತಿರುವ ಮಾವಿನ ಸೊನೆಯನ್ನು
ಒಳಕೊಂಡು ಆ ಆಶ್ರಮದ ಉದ್ಯಾನವನದಲ್ಲಿ ಜನಗಳನ್ನು ವಸಂತನಿಗೆ ತೊಳ್ತಾಗುವಂತೆ ಮಾಡಿದವು.]

3
‘ಬಿರಯಿಯ ಮಿೞ್ತುವೆಂ, ಮಿದಿದೊಡಲ್ಲದೆ ಅಣಂ ಮುಳಿಸಾರದು’
ಎಂದು ಮನ್ಮಥನ್ ಇಲ್ಲಿ ಪಲ್ಮೊರೆದಪನ್
‘ಇದಂ ಪುಗಲಿಂಗಡಿಂ’
ಎಂದು ಬೇಟಕಾಱರನ್ ಇರದೂಱ ಸಾಱ ಜಡಿವಂತೆ
ಸಹಕಾರ ಕೋಮಳಾಂಕುರ ಒರಿತುಷ್ಟ ಪಷ್ಟ ಪರಪುಷ್ಟ ಗಳಧ್ವನಿ
ನಂದನಂಗಳೊಳ್ ಎಸಗುಂ

[‘ವಿರಹಿಗಳನ್ನು ಚಚ್ಚದೆ, ವಿರಹಿಗಳ ಮೃತ್ಯುವಾಗಿರುವ ನನ್ನ ಕೋಪ ತಣಿಯದು’ ಎಂದಲ್ಲಿ ಮನ್ಮಥನ್ ಹಲ್ಕಡಿದನು
‘ಪ್ರವೇಶವಿಲ್ಲ ನಿಮಗೆ’ ಎಂದು ವಿರಹಿಗಳನ್ನು ದೂರ ಸರಿಸುತ್ತಿರುವವೋ ಎನ್ನುವಂತೆ
ಮಾವಿನೆಳೆ ಚಿಗುರನು ತಿಂದು ಸುಪುಷ್ಟವಾಗಿ ಬೆಳೆದಿರುವ ಕೋಗಿಲೆಗಳ ಧ್ವನಿ ಮೊರೆಯುತ್ತಿತ್ತು ಆ ಉದ್ಯಾನದಲ್ಲಿ]

4
ಕವಿವ ಮದಾಳಿಯಿಂ ಮುಸುಳನ್ ಆಗಿ
ಪಯೋಜರಜಂಗಳೊಳ್ ಕವಿಲ್ಗವಿಲನುಂ ಆಗಿ
ಬಂದ ಮಲಯಾನಿಲನ್ ಊದೆ
ತೆರಳ್ವ ಚೂತ ಪಲ್ಲವದ ತೆರಳ್ಕೆ
ತದ್ವನವಿಳಾಸಿನಿಯುಟ್ಟ ದುಕೂಲದ
ಒಂದು ಪಲ್ಲವದ ತೆರಳ್ಕೆಯಂತೆ ಎಸೆಯೆ
ನಂದನಾಳಿಗಳ್ ಎಸೆದಿರ್ದವು ಕಣ್ಗೆ

[ಮುತ್ತುತ್ತಿರುವ ಸೊಕ್ಕಿನ ದುಂಬಿಗಳಿಂದಾಗಿ ಅಪ್ರಾಕಶಿತವಾಗಿದ್ದರೂ
ತಾವರೆಯ ಧೂಳಿನಿಂದ ಮಾಸಲು ಬಣ್ಣವಾಗಿದ್ದರೂ
ಬೀಸುತ್ತಿರುವ ಮಲಯಮಾರುತದಿಂದಾಗಿ ಅಲ್ಲಾಡುತ್ತಿರುವ ಮಾವಿನೆಳೆ ಚಿಗುರಿನ ಸಪ್ಪಳ
ವನದೇವಿಯುಟ್ಟ ರೇಷ್ಮೆವಸ್ತ್ರದ ಸೆರಗಿನ ಸಪ್ಪಳದಂತೆ
ಶೋಭಿಸುತ್ತಿರಲು ಆ ತೋಟದ ಶೋಭೆ ಮೆರೆಯುತ್ತಿತ್ತು.]

5
ಪೋಗದೆ ಪಾಡುತಿರ್ಪ ಅಳಿಯೆ ಬೃಂಹಿತಂ ಆಗಿರೆ
ಚಂದ್ರಕಾಂತಿ ಕಾಯ್ಪು ಆಗಿರೆ
ಬೀಸುವ ಒಂದು ಎಲರೆ ಬೀಸುವುದು ಆಗಿರೆ
ಕಾಯ್ಗಳಿಂದಂ ಇಂಬಾಗಿರೆ ಸೋರ್ವ ಸೋನೆ ಮದಂ ಆಗಿರೆ
ಬಂದ ಮಾವಿನ ಕೋಡೆ ಕೋಡಾಗಿರೆ
ವಸಂತಗಜಂ ವಿಯೋಗಿಯಂ ಕೋಡುಗೊಂಡು ಪರಿದತ್ತು

[ಉದ್ಯಾನವನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಹೋಗದೆ ಭೋರ್ಗರೆಯುತ್ತಿರುವ ದುಂಬಿಯ ಝೇಂಕಾರವೇ ಆನೆಯ ಘೀಂಕಾರವಾಗಿರಲು
ಬೆಳದಿಂಗಳೇ ಆ ಗಜದ ಕೋಪವಾಗಿರಲು
ಬೀಸುಗಾಳಿಯೇ ಬೀಸಣಿಕೆಯಾಗಿರಲು
ಮಾವಿನೆಳೆ ಕಾಯಿಯಿಂದ ಒಸರುತ್ತಿರುವ ಸೊನೆಯೇ ಮದೋದಕವಾಗಿರಲು
ಮಾಮರದ ಕೊಂಬೆಗಳೇ ಅದರ ಕೊಂಬಾಗಿರಲು
ವಸಂತವೆಂಬಾನೆಯು ವಿರಹಿಗಳನ್ನು ತನ್ನ ಕೋಡಿಂದ ತಿವಿದು ಓಡಿತ್ತು ಅಲ್ಲಿ] 

ನಾವು ಲೀಲಾಮಾತ್ರ ಜೀವರು, ನಮ್ಮ ಜೀವನ ಲೀಲೆಗೆ!

ಭಾವಗೀತೆಯಾಗಿ, ಚಲನಚಿತ್ರಗೀತೆಯಾಗಿ ಹಲವಾರು ದಶಕಗಳಿಂದ ಕನ್ನಡಿಗರ ಜನಮಾನಸದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಯಾಗಿರುವ ಹಾಡು ’ದೋಣಿಹಾಡು’. ಒಂದು ಸುಂದರ ಮುಂಜಾವಿನಲ್ಲಿ ಕೆರೆಯ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ದೋಣಿಯಾತ್ರೆ ಮಾಡುತ್ತಾ, ಸೂರ್ಯೋದಯದ ಸೊಬಗನ್ನು ಅತ್ಯಂತ ಸುಂದರವಾಗಿ ಕಟ್ಟಿಕೊಟ್ಟಿರುವ ಹಾಡು ಇದು. ದೋಣಿ ಸಾಗಲಿ, ಮುಂದೆ ಹೋಗಲಿ, ದೂರ ತೀರವ ಸೇರಲಿ! ಎಂದು ಆರಂಭವಾಗುವ ಈ ಕವಿತೆಯ ಹುಟ್ಟಿಗೆ ಒಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮಹತ್ವವಿದೆ. ಈ ಹಾಡು ಹುಟ್ಟಿ ಎಂಬತ್ತು ವರ್ಷಗಳೇ ಕಳೆದಿವೆ!
ಕುಕ್ಕನಹಳ್ಳಿ ಕೆರೆಗೂ ಮೈಸೂರಿಗೂ ಅವಿನಾಭಾವ ಸಂಬಂಧವಿದೆ. ಅದೇ ಕುಕ್ಕನಹಳ್ಳಿ ಕೆರೆಗೂ ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯಕ್ಕೂ, ಕವಿ ಕುವೆಂಪು ಅವರಿಗೂ ಬಿಡಿಸಲಾಗದ ನಂಟಿದೆ. ಒಂಟಿಕೊಪ್ಪಲಿನ ಕಡೆಯಿಂದ ಮಹಾರಾಜ ಕಾಲೇಜಿನ ಕಡೆಗೆ ಬರಲು ಒಮ್ಮೊಮ್ಮೆ ಕುಕ್ಕನಹಳ್ಳಿ ಕೆರೆಯಲ್ಲಿ ದೋಣಿ ಏರಿ ಬರುವುದು ನಡೆಯುತ್ತಿತ್ತು. ಮಹಾರಾಜ ಕಾಲೇಜಿನ ಪ್ರಿನ್ಸಿಪಾಲರಾಗಿದ್ದ ಪ್ರೊ.ಜೆ.ಸಿ.ರಾಲೊ ಅವರು ಒಂದು ಸೀಮೆದೋಣಿಯನ್ನು ತರಿಸಿ ಮಹಾರಾಜ ಕಾಲೇಜಿನ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಹಾಗೂ ಅಧ್ಯಾಪಕರಿಗೆ ಕುಕ್ಕನಹಳ್ಳಿ ಕೆರೆಯಲ್ಲಿ ದೋಣಿಯಾಟಕ್ಕೆ ಅವಕಾಶ ಕಲ್ಪಿಸಿದ್ದರಂತೆ. ೧೯೨೦-೩೦ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಕುಕ್ಕನಹಳ್ಳಿಯ ಕೆರೆ ಈಗಿನಂತಿರಲಿಲ್ಲ; ಹೇಗಿತ್ತು ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಕುವೆಂಪು ಅವರ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಸಾಕಷ್ಟು ಮಾಹಿತಿಗಳು ಲಭ್ಯವಿವೆ. ಕುಕ್ಕನಹಳ್ಳಿಯ ಕೆರೆಯ ಸಾಮೀಪ್ಯ, ಕೆರೆಯ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ದೋಣೀಯೇರಿ ತೇಲುತ್ತಾ ಸುತ್ತಲಿನ ಹಸಿರು ಸಸ್ಯರಾಶಿ, ದೂರದ ಚಾಮುಂಡಿಬೆಟ್ಟ, ಸೂರ್ಯೋದಯ, ಸೂರ್ಯಾಸ್ತ ಇವುಗಳನ್ನು ಕಣ್ತುಂಬಿಕೊಳ್ಳುವ ಅವಕಾಶ ಕವಿಗೆ ಸಹಜವಾಗಿಯೇ ಸಂತೋಷ ನೀಡಿರಬಹುದು. ಕುಕ್ಕನಹಳ್ಳಿಯ ಕೆರೆಯಾಚೆ ಒಮ್ಮೆ ನಡೆದಾಗ, ಕವಿಗೆ, ಸಾಯಂಕಾಲವು ’ಧ್ಯಾನದೊಳಿರ್ಪ ತಪಸ್ವಿನಿಯಂತೆ’ ತೋರುತ್ತಿತ್ತಂತೆ! ದಿನವೂ ಪ್ರಾತಃಕಾಲ ಒಂದು-ಒಂದೂವರೆಗಂಟೆಯ ಹೊತ್ತು ನೀರಿನಲ್ಲಿ, ಲಯಬದ್ಧವಾಗಿ ಹುಟ್ಟುಹಾಕುತ್ತಾ ಸಾಗುತ್ತಿದ್ದಾಗಲೇ ಕವಿಗೆ ಈ ಹಾಡು ಹೊಳೆದಿದ್ದು. ೯.೮.೧೯೩೦ ಈ ಹಾಡನ್ನು ರಚಿಸಿ ಹಾಡಲು ಕೊಟ್ಟರಂತೆ. ನಂತರ ದೋಣಿಯಲ್ಲಿ ಹೋಗುವಾಗಲೆಲ್ಲಾ ಹುಟ್ಟಿನ ಲಯಕ್ಕೆ ಸರಿಯಾಗಿ ಈ ಹಾಡನ್ನು ದೋಣಿಯಲ್ಲಿದ್ದವರೆಲ್ಲಾ ಹಾಡುತ್ತಿದ್ದರಂತೆ. ಆ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ. ಕಾಲೇಜಿನ ದೋಣಿ ಕಲಾಪ ಮತ್ತು ಈಜುಗಾರಿಕೆ ವಿಭಾಗದ ಕ್ಯಾಪ್ಟನ್ ಆಗಿದ್ದ ಬಿ.ಟಿ.ಗೋವಿಂದಯ್ಯ ಎಂಬುವವರು ಈ ಘಟನೆಗೆ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷದರ್ಶಿಯಾಗಿದ್ದವರು, ಹೀಗೆ ದಾಖಲಿಸಿದ್ದಾರೆ.
"ತರುಣ ಕವಿ ಕುವೆಂಪು ನಿಂತು ನೋಡಿದರು. ನಾವೂ ಅವರನ್ನು ನೋಡಿದೆವು. ಗೌರವಾನ್ವಿತ ವ್ಯಕ್ತಿಯಲ್ಲವೇ? “ಬರ್ತಿರಾ, ಬನ್ನಿ” ಎಂದು ಕವಿಗೆ ನಾನು ಆಹ್ವಾನವಿತ್ತೆ. ದೋಣಿಯನ್ನು ನಾವಿಕರು ದಂಡೆಯ ಸಮೀಪ ತಂದರು. ಮುಗುಳ್ನಗು ಬೀರುತ್ತಾ ಪುಟ್ಟಪ್ಪನವರು ಮೆಟ್ಟಲುಗಳನ್ನಿಳಿದು ಬಂದರು. ನೀರಿನಲ್ಲಿಳಿದು ದೋಣಿಯನ್ನು ಹಿಡಿದು ಅವರಿಗೆ ದೋಣಿ ಏರಲು ನೆರವಾದೆ. ಅಲುಗಾಡುತ್ತಿದ್ದ ದೋಣಿಯಲ್ಲಿ ತಡವರಿಸುತ್ತಾ ಅವರು ಕೊನೆಯಂಚಿನ ಅತಿಥಿ ಆಸನದಲ್ಲಿ ಕುಳಿತರು. ದೋಣಿ ದಡ ಬಿಟ್ಟಿತು. ಅದರ ಚಲನ ವೇಗ ತೀವ್ರವಾಯಿತು. ಐವರು ಹುಟ್ಟು ಹಿಡಿದವರು ಕ್ರಮಬದ್ಧವಾಗಿ ಸಟ್ಟುಗ ಮೊಗೆಯಲಾಗಿ ಕಡಾಣಿಯ ಠಕ್ ಠಕ್ ಸದ್ದು, ಸೀಳುವ ನೀರಿನ ಸುಯ್ಯಿ, ತಾಳಮೇಳವಾಯಿತು. ಕವಿಯ ಕುಂಡಲಿನಿ ಶಕ್ತಿ ಕುದುರಿತು. ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಾತಿಲ್ಲ. ಅವರ ಭಾವೋನ್ಮುಖವಾದ ಶ್ರೀವದನದಿಂದ ‘ಗೋವಿಂದಯ್ಯ, ನೋಡಿ, ಹುಟ್ಟು ಹಾಕಲು ಈ ಪದಗಳ ನೆರವಾದೀತೇ? ದೋಣಿ ಸಾಗಲಿ ಮುಂದೆ ಹೋಗಲಿ ದೂರ ತೀರವ ಸೇರಲಿ’ ಎಂದರು. ಸಟ್ಟುಗ ಹಿಡಿದು ನೀರು ಮೊಗೆತಕ್ಕೆ ನಾನು ಕುಳಿತೆ. ಕುವೆಂಪು ಧ್ವನಿಗೂಡಿಸಿದರು. ತಾಳ ಸರಿಗೂಡಿತು. ‘ಬಲು ಸೊಗಸು ಜೋಡಿ’ ಎಂದೆ. ಶ್ರೀ ಪುಟ್ಟಪ್ಪನವರು ಸಶ್ರಾವ್ಯವಾಗಿ ಹಾಡುತ್ತಾರೆ. ಹಾಡಿದರು. ಕವಿಯ ಹೃದಯದಲ್ಲಿ ಹೊತ್ತು ಬ್ರಾಹ್ಮೀ ಮುಹೂರ್ತದಲ್ಲಿ ದೋಣಿ ವಿಹಾರ ವೈಭವೋಪೇತವಾಗಿತ್ತು. ಕುವೆಂಪು ಅತಿಥಿಯಲ್ಲ, ಆಗಂತುಕನಲ್ಲ ನಮ್ಮ ಕೂಟಕ್ಕೆ ಸೇರಿಹೋದವರೆಂದೆನಿಸಿತು. ಆನಂದದ ವಾತಾವರಣದಲ್ಲಿ ನಾವೆಲ್ಲರೂ ಮೈಮರೆಯುತ್ತಿದ್ದೆವು. ಏನೊಂದು ಸಿಹಿ!"

’ದೋಣಿಹಾಡು’

ದೋಣಿ ಸಾಗಲಿ, ಮುಂದೆ ಹೋಗಲಿ, ದೂರ ತೀರವ ಸೇರಲಿ!
ಬೀಸುಗಾಳಿಗೆ ಬೀಳುತೇಳುವ ತೆರೆಯ ಮೇಗಡೆ ಹಾರಲಿ!

ಹೊನ್ನಗಿಂಡಿಯ ಹಿಡಿದು ಕೈಯೊಳು ಹೇಮವಾರಿಯ ಚಿಮುಕಿಸಿ,
ಮೇಘಮಾಲೆಗೆ ಬಣ್ಣವೀಯುತ ಯಕ್ಷಲೋಕವ ವಿರಚಿಸಿ,
ನೋಡಿ, ಮೂಡಣದಾ ದಿಗಂತದಿ ಮೂಡುವೆಣ್ಣಿನ ಮೈಸಿರಿ
ರಂಜಿಸುತ್ತಿದೆ! ಚೆಲುವೆಯಾಕೆಗೆ ಸುಪ್ರಭಾತವ ಬಯಸಿರಿ!

(’ಮೂಡುವೆಣ್ಣು’ ಎಂಬ ಪದಪ್ರಯೋಗ ಗಮನಾರ್ಹ)

ಕೆರೆಯ ಅಂಚಿನ ಮೇಲೆ ಮಿಂಚಿನ ಹನಿಗಳಂದದಿ ಹಿಮಮಣಿ
ಮಿಂಚುತಿರ್ಪುವು ಮೂಡತೈತರೆ ಬಾಲಕೋಮಲ ದಿನಮಣಿ!
ಹಸುರು ಜೋಳದ ಹೊಲದ ಗಾಳಿ ತೀಡಿ ತಣ್ಣಗೆ ಬರುತಿದೆ,
ಹುದುಗಿ ಹಾಡುವ ಮತ್ತಕೋಕಿಲ ಮಧುರವಾಣಿಯ ತರುತಿದೆ!

ದೂರಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ತೇಲುವ ಬಿಳಿಯ ಮೋಡವ ನೋಡಿರಿ;
ಅದನೆ ಹೋಲುತ, ಅಂತೆ ತೇಲುತ ದೋಣಿಯಾಟವನಾಡಿರಿ!
ನಾವು ಲೀಲಾಮಾತ್ರ ಜೀವರು, ನಮ್ಮ ಜೀವನ ಲೀಲೆಗೆ!
ನಿನ್ನೆ ನಿನ್ನೆಗೆ, ಇಂದು ಇಂದಿಗೆ, ಇರಲಿ ನಾಳೆಯು ನಾಳೆಗೆ!

ದೋಣಿಯ ಚಲನೆಯ ಲಯದೊಂದಿಗೆ ಆರಂಭವಾಗುವ ಹಾಡು, ಸೂರ್ಯೋದಯದ ಸೌಂದರ್ಯವನ್ನು ಕಟ್ಟಿಕೊಡುತ್ತಲೇ, ಬದುಕಿನ ಅನಂತತೆಯನ್ನು ಮನಗಾಣಿಸಿ, ನಾವು ಲೀಲಾಮಾತ್ರ ಜೀವರು, ನಮ್ಮ ಜೀವನ ಲೀಲೆಗೆ! ನಿನ್ನೆ ನಿನ್ನೆಗೆ, ಇಂದು ಇಂದಿಗೆ, ಇರಲಿ ನಾಳೆಯು ನಾಳೆಗೆ! ಎಂಬ ತಾತ್ವಿಕತೆಯನ್ನು ಮನಗಾಣಿಸುತ್ತದೆ! ಹಸುರುಹುಲ್ಲಿನ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಮುತ್ತಿನಂತೆ ಬೆಳ್ಳಗಿರುವ ಸಾವಿರ ಸಾವಿರ ಹನಿಗಳ ಸಾಲು, ಉದಯರವಿಯ ಪ್ರಥಮಕಿರಣಗಳು ಬಿದ್ದಗಳಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದೊಂದು ಹನಿಗಳೂ ಒಂದೊಂದು ಬಿಡಿ ವಜ್ರದಂತೆ ಪ್ರಕಾಶಿಸುವ ಶಿವಸೌಂದರ್ಯವನ್ನು ಕವಿ ಪದರೂಪದಲ್ಲಿ ಸೆರೆಹಿಡಿದಿರುವುದರಲ್ಲೇ ಈ ಕವಿತೆಯ ಅನನ್ಯತೆ ಅಡಗಿದೆ. ಸೂರ್ಯೋದಯವರ್ಣನೆಯಿಂದ ’ವಿಶ್ವಕವಿವರನ ಕಾವ್ಯಂ ಭುವನವಿದು’ ಎಂಬ ಭಾವ ಸಹೃದಯನಲ್ಲಿ ಮೂಡಿ ಪ್ರಜ್ವಲಿಸಿ ಮರೆಯಾಗಿಬಿಡುತ್ತದೆ! ಒತ್ತಕ್ಷರಗಳು ಅತಿ ವಿರಳವಾಗಿರುವುದು ಈ ಕವಿತೆಯ ಲಯ ದೋಣಿಯ ತೇಲುವಿಕೆಯ ಲಯದೊಂದಿಗೆ ಮಿಳಿತವಾಗಿರುವುದಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿವೆ. ಪಲ್ಲವಿಯ ಸಾಲುಗಳಲ್ಲಂತೂ ಒತ್ತಕ್ಷರಗಳೇ ಇಲ್ಲ! ಒಂದು ಮತ್ತು ಚರಣಗಳಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ಮೂರು ಮೂರು; ಎರಡನೆಯದರಲ್ಲಿ ಒಂದು ಮಾತ್ರ! 3, 4; 3, 4; 3, 4; -4 ಮಾತ್ರಾಗಣಗಳ ಪಂಕ್ತಿಗಳು ನೀರಿನ ಅಲೆಗಳಂತೆಯೇ ತಳುಕಿ ಬಳುಕಿ ಭಾವವನ್ನು ಹೊಮ್ಮಿಸುತ್ತವೆ! ಇಡೀ ಪದ್ಯವನ್ನು ಕಿರುಭಾಮಿನಿ ಷಟ್ಪದಿಯ ರೂಪದಲ್ಲಿಯೂ ಬರೆಯಬಹುದು, ಕೆಳಕಂಡಂತೆ!

ದೋಣಿ ಸಾಗಲಿ,
ಮುಂದೆ ಹೋಗಲಿ,
ದೂರ ತೀರವ ಸೇರಲಿ!
ಬೀಸುಗಾಳಿಗೆ
ಬೀಳುತೇಳುವ
ತೆರೆಯ ಮೇಗಡೆ ಹಾರಲಿ!

ಹೊನ್ನಗಿಂಡಿಯ
ಹಿಡಿದು ಕೈಯೊಳು
ಹೇಮವಾರಿಯ ಚಿಮುಕಿಸಿ,
ಮೇಘಮಾಲೆಗೆ
ಬಣ್ಣವೀಯುತ
ಯಕ್ಷಲೋಕವ ವಿರಚಿಸಿ,

ನೋಡಿ, ಮೂಡಣ
ದಾ ದಿಗಂತದಿ
ಮೂಡುವೆಣ್ಣಿನ ಮೈಸಿರಿ
ರಂಜಿಸುತ್ತಿದೆ!
ಚೆಲುವೆಯಾಕೆಗೆ
ಸುಪ್ರಭಾತವ ಬಯಸಿರಿ!

ಕೆರೆಯ ಅಂಚಿನ
ಮೇಲೆ ಮಿಂಚಿನ
ಹನಿಗಳಂದದಿ ಹಿಮಮಣಿ
ಮಿಂಚುತಿರ್ಪುವು
ಮೂಡತೈತರೆ
ಬಾಲಕೋಮಲ ದಿನಮಣಿ!

ಹಸುರು ಜೋಳದ
ಹೊಲದ ಗಾಳಿಯು
ತೀಡಿ ತಣ್ಣಗೆ ಬರುತಿದೆ,
ಹುದುಗಿ ಹಾಡುವ
ಮತ್ತಕೋಕಿಲ
ಮಧುರವಾಣಿಯ ತರುತಿದೆ!

ದೂರಬೆಟ್ಟದ
ಮೇಲೆ ತೇಲುವ
ಬಿಳಿಯ ಮೋಡವ ನೋಡಿರಿ;
ಅದನೆ ಹೋಲುತ,
ಅಂತೆ ತೇಲುತ
ದೋಣಿಯಾಟವನಾಡಿರಿ!

ನಾವು ಲೀಲಾ
ಮಾತ್ರ ಜೀವರು,
ನಮ್ಮ ಜೀವನ ಲೀಲೆಗೆ!
ನಿನ್ನೆ ನಿನ್ನೆಗೆ,
ಇಂದು ಇಂದಿಗೆ, 

ಇರಲಿ ನಾಳೆಯು ನಾಳೆಗೆ!
ಮುಂದೆ, ೨೪.೮.೧೯೩೦ರಂದು ತುಂಬಾ ಹೊತ್ತು ಮೈಮರೆತು ದೋಣಿಯಲ್ಲಿ ತೇಲುತ್ತಿದ್ದರಂತೆ. ಕವಿ ಹಾಕುತ್ತಿದ್ದ ಹುಟ್ಟು ಕವೆಯಿಂದ ತಪ್ಪಿ, ಕಾಲು ಮೇಲಾಗಿ ದೋಣಿಯೊಳಗೆ ಬಿದ್ದು ಸೊಂಟಕ್ಕೆ ಪೆಟ್ಟೂ ಕೂಡ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದರಂತೆ. ಈ ಘಟನೆಯನ್ನೂ ಬಿ.ಟಿ.ಗೋವಿಂದಯ್ಯ ದಾಖಲಿಸಿದ್ದಾರೆ. "ಕಾಲನಿಗೆ ಅಸೂಯೆಯಿದೆ. ನಮ್ಮ ಆನಂದವನ್ನು ಮೊಟಕುಗೊಳಿಸಿದ. ಕುವೆಂಪು ಚುಕ್ಕಾಣಿ ಹಿಡಿದರು. ಪರಿಣತರಾದರು. ಹುಟ್ಟು ಹಾಕುವುದನ್ನು ಕಲಿಯಬೇಕು. ನಾನು ವಿವರ ಹೇಳಿಕೊಟ್ಟೆ. ಸಟ್ಟುಗ, ನೀರೊಳಗೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಅದ್ದಿ ಮೊಗೆತದ ಸೆಳೆತಕ್ಕೆ ಸಿಗಬೇಕು ಇಲ್ಲವಾದರೆ ಕಡಾಣಿಯಿಂದ ಜಾರಿ ದೇಹಕ್ಕೆ ಅಪ್ಪಳಿಸೀತು ಎಂಬ ಎಚ್ಚರ ಕೊಟ್ಟಿದ್ದೆ. ಒಂದೇ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ಈರ್ವರು ಕುಳಿತು ಎರಡು ಬದಿಯಿಂದಲೂ ಹುಟ್ಟು ಹಾಕಬಹುದಿತ್ತು. ನಾನು ಜತೆ ಕುಳಿತು ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಅಭ್ಯಾಸಕ್ಕೆ ಅನುವು ಮಾಡಿದೆ. ಪುಟ್ಟಪ್ಪನವರು ಸಟ್ಟುಗ ಹಿಡಿದು ಹುಟ್ಟು ಹಾಕಿದರು. ಸರಿದೋರಿತು. ಕವಿಯ ಬಾಯಲ್ಲಿ ಸ್ವರ ಮೂಡಿತು. ‘ಭಾವನಾ ಪ್ರಪಂಚಕ್ಕೇರದೆ ವಾಸ್ತವ ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲಿರಬೇಕು ಪುಟ್ಟಪ್ಪನವರೇ-ಸಟ್ಟುಗ ಅಣಿಯಿಂದ ಜಾರೀತು’ ಎಂದು ನಾನು ಹೇಳುವಷ್ಟರಲ್ಲಿ, ಕುವೆಂಪು ಹಿಡಿದಿದ್ದ ಸಟ್ಟುಗ ‘ಹಿಮಮಣಿ’ ಸೆಳೆತಕ್ಕೆ ಲಾಳದಿಂದ ಹೊರ ಚಿಮ್ಮಿತು. ಬಾಗಿ ಎಳೆಯುತ್ತಿದ್ದ ತರುಣ ಕವಿ ಧೊಪ್ಪನೆ ದೋಣಿಯ ತಳಕ್ಕೆ ಬಿದ್ದರು- ಹಲಗೆ ತಾಕಿತು. ತಳದ ಅಡ್ಡಪಟ್ಟಿಗಳಿಂದ ಬೆನ್ನು ಮೂಳೆಗೆ ನೋವಾಯಿತು. ಅವರನ್ನು ಮೇಲೆಳಿಸುವ ಕೆಲಸ ಕೆಲವರಿಗೆ, ದೋಣಿಯನ್ನು ದಂಡೆಗೆ ಒಯ್ಯುವ ಕೆಲಸ ಇತರರಿಗೆ. ಒಬ್ಬನಂತೂ ದಡ ಸೇರುತ್ತಲೇ ದೋಣಿಯಿಂದ ಹಾರಿ, ಓಡಿ ಓಡಿ ದೂರದಲ್ಲಿ ಹಾಯುತ್ತಿದ್ದ ಟಾಂಗಾ ಒಂದನ್ನು ತಂದ. ಮೃದುವಾಗಿ ಕವಿಯನ್ನು ದೋಣಿಯಿಂದ ದಂಡೆಗೆ, ದಂಡೆಯಿಂದ ಟಾಂಗಾಕ್ಕೆ ಏರಿಸಿದ್ದಾಯಿತು. ನಾನು ಒದ್ದೆಯಾಗಿದ್ದ ಮೈಗೆ ಉಡುಪು ಧರಿಸಿಕೊಂಡು ಹೊರಟೆ. ಕವಿಯಾಗ ಕೃಷ್ಣರಾಜೇಂದ್ರ ಆಸ್ಪತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಡಾಕ್ಟರು ಮತ್ತು ನರ‍್ಸ್‌ಗಳು ಗೌರವ ಉಪಚಾರಗಳಿಂದ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ಮಾಡಿ ಪುಟ್ಟಪ್ಪನವರು ಗುಣಮುಖರಾದರು."
ಜಟ್ಟಿಯೊಬ್ಬನಿಂದ ಉಳುಕು ತೆಗೆಸಿದರೂ ನೋವು ಹೋಗಲಿಲ್ಲ. ಆಶ್ರಮದಲ್ಲಿ ಸಹವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದ ಪ್ರಿಯಾನಾಥ್ ಮಹಾರಾಜ್ (ಸ್ವಾಮಿ ಚಿನ್ಮಾತ್ರಾನಂದ) ಅವರು ಕೆ.ಆರ್. ಆಸ್ಪತ್ರೆಗೆ ಕರೆದೊಯ್ದು ಚಿಕಿತ್ಸೆ ಕೊಡಿಸಿದರು. ಮೇಲಿಂದ ಮೇಲೆ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕ್ ಮಸಾಜ್ ಮಾಡಿಸಿಕೊಂಡು ಕಳೆಯಬೇಕಾಯಿತಂತೆ! ಆ ನೋವಿನಲ್ಲಿ ೫.೯.೧೯೩೦ರಂದು ಬರೆದ ಸಾಲುಗಳಿವು.

ಸೊಗದಂತೆಯೇ ನೋವೂ ಧೀರರಿಗಾಹಾರಮಲ್ತೆ?
ನೋವೆ ಬಾಳಿಗೆ ಸಾಣೆಯಲ್ತೆ? ಮಣಿಕರ್ಣಿಕೆಯಲ್ಲಿ
ಮಸಣಗಾಹಿಯು ನೀನಲ್ತೆ? ಬೃಂದಾವನದಲ್ಲಿ ತುರುಗಾಹಿಯೂ
ನೀನಲ್ತೆ? ಅದರಿಂದಲೆ ನಾನು ನಿನ್ನನ್ನು ಸುಖದಲ್ಲಿಯೂ
ದುಃಖದಲ್ಲಿಯೂ ಕಂಡು ಆರಾಧಿಸಬಲ್ಲೆ.

ಈ ದೋಣಿಯಾಟ, ದೋಣಿಹಾಡು ಬಹಳದಿನಗಳ ಕಾಲ ಮುಂದುವರೆದಿತ್ತು. ೨೧.೨.೧೯೩೧ ಪಂಜೆ ಮಂಗೇಶರಾಯರು ಮೈಸೂರಿಗೆ ಬಂದಿದ್ದಾಗ, ಒಂಟಿಕೊಪ್ಪಲಿನ ಆಶ್ರಮದಿಂದ ಕಾಲೇಜಿಗೆ ಹೋಗುವಾಗ ದೋಣಿಯಲ್ಲೇ ಕವಿಗೋಷ್ಠಿ ನಡೆದುಹೋಗುತ್ತದೆ.. ಅಂದು ಮಂಗೇಶರಾಯರು ದೋಣಿಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮದೊಂದು ಕವನ ವಾಚಿಸುತ್ತಾರೆ. ಉದ್ದಕ್ಕೂ ’ದೋಣಿಹಾಡು’ ಗೀತೆಯನ್ನು ಕುವೆಂಪು ಮತ್ತು ಡಿ.ಎಲ್.ನರಸಿಂಹಾಚಾರ್ ಇಬ್ಬರೂ ಕೂಡಿ ಹಾಡುತ್ತಾರೆ. ತೀನಂಶ್ರೀಯವರ ಸ್ವಾಗತಗೀತೆಯನ್ನು ಡಿ.ಎಲ್.ಎನ್. ಹಾಡುತ್ತಾರೆ.
೧೯೩೪ರಲ್ಲಿ ದೋಣಿಹಾಡು ’ನವಿಲು’ ಕವನಸಂಕಲನವನ್ನು ಸೇರಿ ಪ್ರಕಟವಾಗುತ್ತದೆ. ಹಲವಾರು ದಿಗ್ಗಜ ಗಾಯಕರು ಅದನ್ನು ಹಾಡಿ ಜನಪ್ರಿಯಗೊಳಿಸಿದ್ದಾರೆ. ೧೯೬೫ರಲ್ಲಿ ’ಮಿಸ್.ಲೀಲಾವತಿ’ ಚಿತ್ರಕ್ಕೆ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ಚಲನಚಿತ್ರಗೀತೆಯಾಗಿಯೂ ’ದೋಣಿಹಾಡು’ ಚಿರನೂತನವಾಗಿದೆ.